Czesław Niemen, właśc. Czesław Juliusz Wydrzycki (ur. 16 lutego 1939 w Starych Wasiliszkach koło Nowogródka, zm. 17 stycznia 2004 w Warszawie) – polski piosenkarz, kompozytor, multiinstrumentalista i autor tekstów piosenek.
Obdarzony był głosem o szerokich możliwościach, zarówno jeśli chodzi o skalę, jak i możliwości intonacyjne i brzmieniowe; był jedną z największych indywidualności polskiej sceny rockowej, wielokrotnie w awangardzie docierających do Polski kolejnych stylów muzycznych, tworząc równolegle swoją własną, całkowicie autonomiczną muzykę.

BIOGRAFIA
Urodził się w Starych Wasiliszkach koło Nowogródka na należącej wtedy do Polski Grodzieńszczyźnie, jako Czesław Juliusz Wydrzycki. Przesiedlony do powojennej Polski w 1958 roku w ramach tzw. drugiej repatriacji. Rodzina Wydrzyckich zamieszkała w Gdańsku, gdzie Czesław rozpoczął naukę w szkole średniej muzycznej. Równocześnie występował w klubie studenckim Żak w Gdańsku, śpiewając po hiszpańsku i polsku piosenki latynoamerykańskie akompaniując sobie na gitarze. Dwie z tych piosenek pojawiły się potem na jego pierwszej płycie.

W początkach kariery, po odniesieniu pierwszych sukcesów w konkursach wykonawców amatorów, zaczął w nagrodę występować z zespołem Niebiesko-Czarni. W 1963 roku wystąpił na pierwszym festiwalu w Opolu z piosenką Wiem że nie wrócisz. Pomimo że nie dostał żadnej nagrody, stał się dzięki temu utworowi oraz piosence Czy mnie jeszcze pamiętasz? bardzo popularny (1964). Występował na koncertach w Polsce oraz we Francji. Zaczął też za namową żony Franciszka Walickiego zamiast swojego nazwiska posługiwać się pseudonimem artystycznym Niemen, jako nie tylko atrakcyjniejszym marketingowo w Polsce, ale także łatwiejszym do wymówienia dla cudzoziemców. Z czasem uczynił z tego pseudonimu swoje oficjalne, urzędowe nazwisko.

Debiutował na początku lat sześćdziesiątych jako piosenkarz big bitowy – m.in. wokalista zespołu Niebiesko-Czarni, śpiewając rock and rollowe i rockowe piosenki w stylu The Beatles. Do największych przebojów pierwszego okresu należały dynamiczny utwór Czy wiesz? i sentymentalna ballada Pod papugami. Wkrótce jednak Niemen zaczął zmierzać w stronę ambitniejszej muzyki adresowanej do bardziej wymagającej młodzieży akademickiej. Piosenka Dziwny jest ten świat – najbardziej znany z polskich protest-songów – stała się hymnem młodzieży końca lat sześćdziesiątych. Niemen jednak nie poprzestał na tym. W swej twórczości włączał się w kolejne dominujące na świecie w muzyce rockowej prądy, tworząc własne, indywidualne i charakterystyczne odmiany muzyki – od psychodelicznego rocka, przez symfonicznego rocka progresywnego (album Niemen Enigmatic z monumentalnym Bema pamięci żałobny rapsod do tekstu Norwida), aż po awangardowy jazz-rock – albumy Niemen Vol. 1 i Niemen Vol. 2 oraz muzyki elektronicznej.

Niemen początkowo grający na organach Hammonda, z wolna rozbudował swoje klawiszowe instrumentarium, dodając najpierw melotron, a potem jako pierwszy polski muzyk, syntezator Mooga. Nowoczesne i drogie wówczas wyposażenie, pozwoliło mu nagrać w 1975 całkowicie elektroniczny album Katharsis, stawiający go w jednym rzędzie z takimi awangardowymi muzykami i grupami jak Tangerine Dream, Klaus Schulze i Vangelis.
Czesław Niemen zdobył pewną popularność na Zachodzie, zwłaszcza w krajach anglosaskich (gdzie nagrał kilka awangardowych albumów), lecz mimo swego wielkiego potencjału artystycznego, nigdy nie zdołał się przedrzeć do pierwszej ligi progresywnego rocka. Pozostał czynnym muzykiem także w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku koncertując, komponując i sporadycznie nagrywając, zajmując się głównie pisaniem muzyki filmowej i teatralnej. W latach 90. zajął się również malarstwem oraz grafiką komputerową. Był wegetarianinem.

W roku 1964 Czesław Niemen wraz z grupą Niebiesko-Czarni występuje przed koncertem Marleny Dietrich w Sali Kongresowej w Warszawie. W pierwszej części koncertu Marlena Dietrich słyszała utwór Niemena Czy mnie jeszcze pamiętasz, który następnie nagrywa na płytę z własnym tekstem (Mutter, hast du mir vergeben).

Zmarł 17 stycznia 2004 w szpitalu onkologicznym w Warszawie na raka jelita grubego. Jego zwłoki, zgodnie z ostatnią wolą artysty, zostały spopielone. 30 stycznia urna z prochami została złożona w katakumbach na Starych Powązkach w Warszawie. Żegnało go ok. 2,5 – 3 tysięcy ludzi, w tym oficjalni przedstawiciele władzy. W momencie rozpoczęcia pogrzebu, o godzinie 13:00, z inicjatywy Marka Niedźwieckiego, wiele stacji radiowych w Polsce wyemitowało „Dziwny jest ten świat” oddając w ten sposób hołd Niemenowi.

Upamiętnienia

Od 2004 imię Czesława Niemena nosi Promenada w Częstochowie i rondo w Bielsku-Białej, a także w Sopocie oraz skwer w centrum Gdańska. Imię Czesława Niemena nadano 26 maja 2006 roku Zespołowi Szkół Muzycznych we Włocławku, a 31 maja 2008 Publicznemu Gimnazjum nr 2 w Strzelcach Opolskich, gdzie odsłoniono także pomnik piosenkarza. 2 czerwca 2009 roku jego imię przyjęło Gimnazjum nr 25 w Warszawie.

17 czerwca 2009 roku Narodowy Bank Polski wyemitował monetę powszechnego obiegu o nominale 2 zł ze stopu Nordic Gold. 19 czerwca 2009 wyemitowano dwie srebrne monety kolekcjonerskie o nominale 10 zł, wybite stemplem lustrzanym: okrągłą i kwadratową (klipa). Umieszczono na nich wizerunki Czesława Niemena i jego płyt. Projektantem obu monet oraz rewersu monety powszechnego obiegu jest Robert Kotowicz

Piłka nożna

Piosenka Niemena Sen o Warszawie od 12 marca 2004 r. jest wykonywana przed każdym spotkaniem Legii Warszawa na Stadionie Wojska Polskiego w Warszawie jako hymn kibiców.
Wydarzenia kulturalne

W roku 2004 (20 sierpnia) oraz 2009 (23 sierpnia) na festiwalu w Sopocie jeden dzień poświęcono twórczości Niemena, a od jesieni 2005 r. w Słupsku odbywa się Festiwal Młodych Talentów Niemen Non Stop pod patronatem Miejskiego Centrum Kultury w Słupsku, prezydenta Słupska i marszałka województwa pomorskiego, na którym młodzi artyści śpiewają utwory Niemena oceniane przez profesjonalne jury. Od 2009 r. festiwal ten obejmuje patronatem medialnym TVP Kultura. Stowarzyszenie Pamięci Czesława Niemena corocznie organizuje zjazd niemenologów w Łagowie.
Muzeum
20 lutego 2011 roku we wsi Stare Wasiliszki na Białorusi, w domu urodzenia Czesława Niemena, otwarto muzeum jego imienia. W domu znajduje się część oryginalnego wyposażenia, w większości podarowanego przez mieszkańców Wasiliszek, którzy otrzymali je od rodziny artysty w czasie ich wyprowadzki do Polski.

DYSKOGRAFIA

Albumy studyjne

1967 Dziwny jest ten świat (LP) – pierwsza złota płyta w Polsce
1968 Sukces (LP)
1969 Czy mnie jeszcze pamiętasz? (LP)
1970 Enigmatic (LP)
1971 Niemen (2 LP, tzw. „Czerwony Album”)
1972 Strange Is This World (LP, wyd.RFN)
1973 Ode to Venus (LP, wyd. RFN)
1973 Niemen Vol. 1 i Niemen Vol. 2 (2 LP, tzw. „Marionetki”)
1973 Russische Lieder (LP, wyd. RFN)
1974 Mourner’s Rhapsody (LP, wyd. RFN, Wielka Brytania, USA)
1975 Niemen Aerolit (LP)
1976 Katharsis (LP, całkowicie elektroniczna muzyka)
1978 Idee Fixe (2 LP + SP)
1980 Postscriptum (LP)
1982 Przeprowadzka (MC)
1989 Terra Deflorata (LP)
1991 Terra Deflorata (wersja rozszerzona) (CD)
1993 Mouner’s Rhapsody (wersja poprawiona i uzupełniona) (CD, wyd. USA)
1995 Sen o Warszawie (CD)
1997 Moja i twoja nadzieja’97 (CD)
2001 spodchmurykapelusza (CD)

Albumy koncertowe

2007 41 Potencjometrów Pana Jana
2009 Kattorna JJ72 / Pamflet na ludzkość JJ75 (2 CD)

Składanki

1979 The Best of Niemen (LP)
1991 Gwiazdy mocnego uderzenia: Czesław Niemen (LP)
2001 Czas jak rzeka (CD)
2002 od początku I (6 CD)
2003 od początku II (6 CD)
2008 Spiżowy krzyk
2009 Nasz Niemen (2CD, utwory wybrane w plebiscycie przez fanów)

Minialbumy

1964 – Locomotion
1964 – Czas jak rzeka
1964 – Hippy, Hippy Shake
1964 – Jeszcze sen
1966 – A Varsovie
1966 – Sen o Warszawie
1967 – Dziwny jest ten świat
1978 – Sen srebrny Salomei

Single

1962 – Adieu Tristesse / El Soldado De Levita
1963 – Na swojską nutę
1963 – W rytmie Madisona
1964 – Les Noir et Blue – Les Idoles de Pologne
1968 – Obok nas / Baw się w ciuciubabkę
1969 – Io senza lei / Arcobaleno
1969 – Una luce mai accesa / 24 ore spese bene con amore
1969 – Re di cuori
1970 – Oggi forse no / Domani
1972 – Romanca Cherubina / Mazurek
1972 – Strange is This World / We’ve Got The Sun
1975 – Mleczna droga / Dorożką na Księżyc
1979 – Nim przyjdzie wiosna / Pokój
1982 – Witaj przygodo zielona / Przeprowadzka
1986 – High Horse / Pod papugami
2002 – Jagody szaleju

Pocztówki dźwiękowe

1970 – Nie wiem czy to warto
1974 – Jodełki, sosenki
1975 – Włóczęga
1979 – Nim przyjdzie wiosna

Albumy poświęcone Czesławowi Niemenowi

2007 – PRO FORMA – Niemen a cappella
2009 – Artur Dutkiewicz – Niemen Improwizacje
2009 – Janusz Radek – Dziwny ten świat – opowieść Niemenem
2012 – Stanisław Soyka – W hołdzie mistrzowi

żródło: wikipedia